Για την εθνοτική καταγωγή ή σύνθεση των Αρβανιτών οι θεωρίες είναι αντιφατικές, για παράδειγμα είναι Έλληνες που έμαθαν τα αλβανικά, είναι Αλβανοί που έμαθαν τα ελληνικά. Είναι δίγλωσσοι Ηπειρώτες, όπως ανέφερε ο Στράβων στη Γεωγραφία του.
Ούτε το ένα ούτε το άλλο είναι απόλυτα σωστά· οι Αρβανίτες προέρχονται από μια διαδικασία που άρχισε πολύ ενωρίς, οπωσδήποτε κατά την εθνογένεση των Αλβανών με πρόσμειξη πρωτοφρυγιχών/πρωτοελληνικών στοιχείων και ολοκληρώθηκε σε ελληνικές περιοχές (Βόρεια Ήπειρο και κυρίως Ελλάδα). Έλληνες λόγιοι συχνά αρβανίτικης καταγωγής και άλλοι ερασιτέχνες μελετητές επιχείρησαν να συσχετίσουν ένα λεξιλόγιο, δηλαδή ισογλώσσους, της ελληνικής με την αλβανική, που βέβαια υπάρχουν. Παρά το ότι οι ετυμολογίες συχνά είναι λαϊκής προέλευσης ή ετυμολογικές ακροβασίες, εντούτοις ασυναίσθητα προχώρησαν στον εντοπισμό και πραγματικών ισογλώσσων που περιορισμένα βέβαια έχουν κάποια ισχύ. Δεν είναι όμως πελασγικής προέλευσης, όπως διατείνονται, αλλά πρωτοφρυγικής/πρωτοελληνικής.
Από τους Αλβανούς στους Αρβανίτες
Η μεταμόρφωση μιας εθνοτικής ομάδας
Ελευθέριος Π. Αλεξάκης
Εκδόσεις Ηρόδοτος, Αθήνα 2022
ISBN 978-960-485-472-1
Κεντρική διάθεση:
Εκδόσεις Ηρόδοτος
Μαντζάρου 9 GR 10672, Αθήνα
Τηλ.: 210 3626348, 6976334493
Ελευθέριος Π. Αλεξάκης
Ερεσσού 43, Αθήνα 106 81
Τηλ. 2103819465, 6989830307
Email:
Πίνακας περιεχομένων
Εισαγωγή: H εθνογένεση των Αλβανών και οι Αρβανίτες
Από τους Αλβανούς στους Αρβανίτες. H μεταμόρφωση μιας εθνοτικής ομάδας
Ι. Αλβανικά τοπωνύμια σε -έσι, -ίσι στην Ελλάδα, η σχέση τους με τα αρχαία τοπωνύμια σε -Ισσός, -σσός και η εθνολογική σημασία τους
Η προβληματική (37). Τα δεδομένα τη σημερινή περίοδο (38): Αλβανία (38), γενικά Ελλάδα (39), ειδικότερες περιοχές (39). Αρχαία περίοδος (40): Θράκη και ευρύτερη περιοχή (40). Νότια Ελλάδα (κυρίως Βοιωτία, Αττική και Κρήτη κ.α.) (40). Συζήτηση/σχόλια (40). Εθνογλωσσολογικές προεκτάσεις του λεξήματος (48). Βιβλιογραφία (51).
II. Οι Γκραικομάνοι και ο μπαϊρακτάρης. Μορφές ετερότητας στους σύγχρονους Έλληνες και Αλβανούς
Γενικά (55). οι Γκραικομάνοι και η εθνική αλβανική ταυτότητα (58). Ο μπαϊρακτάρης: ιστορικά παράλληλα (63). Ετερότητα και επιστημονικός/επιστημονικοφανής λόγος (65). Ετερότητα και λαϊκός/λαϊκίστικος λόγος (67). Βιβλιογραφία (78).
ΙΙΙ. Εθνοτικές ομάδες και συγγένεια. Η περίπτωση των Ελλήνων Αρβανιτών
Βιβλιογραφικές αναφορές (111)
IV. Εθνοτικό μωσαϊκό και πολιτισμικές διεργασίες στη νεότερη Βοιωτία. Ανθρωπολογική προσέγγιση
H θέση του προβλήματος (115). Το γεωγραφικό-ιστορικό πλαίσιο (118) Εθνοπολιτισμικές ομάδες (120) Πολιτισμικές διεργασίες και προοπτικές (127). H ενιαία πολιτισμική ταυτότητα υπό διαμόρφωση (133). Σχόλια-συζήτηση (134). Βιβλιογραφία (135).
V. Το αλέτρι και το κοπάδι: εναλλακτικές οικονομίες και οικογενειακές δομές στους Αρβανίτες της Αττικής και της Βοιωτίας.
VI. Οικολογία, οικονομία και οικιστική στους Αρβανίτες του Καβοντόρου (Εύβοια): οι κατούνες
H προβληματική (175). Γεωγραφία και ιστορία του αρβανίτικου εποικισμού στην Εύβοια (176). Η γεωργοκτηνοτροφική οικονομία, η σύγχρονη εξέλιξη και ο τουρισμός (185). Οικιστική και οργάνωση του χώρου: οι κατούνες (203). Συγγένεια, οικογένεια, γάμος (217). Συμπεράσματα (235). Βιβλιογραφία (236).
VII. Περί της Βιτόρας ή του στοιχειού του σπιτιού. Η συμβολική συγκρότηση της οικογένειας και της συγγένειας στους Αρβανίτες της Αττικής
Βιβλιογραφία (266).
VIII. « Το αίμα και το λάδι». Φυσική και πνευματική συγγένεια σε μια αρβανίτικη κοινότητα. Η περίπτωση Κουβαρά ΝΑ Αττικής-Λαυρεωτικής
Βιβλιογραφία (289)
ΙΧ. O κρυμμένος κώδικας. Αλβανοποίηση και αποαλβανοποίηση στη βορειοανατολική Λακωνία (1400-2000)
H προβληματική (291). H εγκατάσταση των Αλβανών στην περιοχή του Ζάρακα (295). Ημινομαδική/μεταβατική κτηνοτροφία και εξάπλωση της αλβανοφωνίας (1400-1700) (301). H αποαλβανοποίηση. Εγκαταστάσεις Μανιατών, Κρητικών και Αρκάδων στην περιοχή (1700-1830) (315). H παρούσα κατάσταση (325). Επώνυμα και παρωνύμια αλβανικής ετυμολογίας, σχηματισμού ή προέλευσης (343). Τοπωνύμια αλβανικής ετυμολογίας, σχηματισμού ή προέλευσης (349).
X. Από τις κτηνοτροφικές κατούνες στην κοινότητα. H περίπτωση της Ρειχιάς Ζάρακα Λακωνίας (1800-2000)
Εισαγωγή (357). Γεωγραφία, ιστορία και οικονομία (362). Η οικιστική εξέλιξη (370). Οικογένεια, συγγένεια και χώρος. Δομές και μεταδομές (380). Συμπεράσματα (388). Παράρτημα: οι γενιές (389). Βιβλιογραφία (393).
Επίμετρο: Αλβανικές γλωσσικές και πολιτισμικές επιδράσεις στους Φρασεριώτες Βλάχους της Ηπείρου. Μια πρώτη προσέγγιση
Οι Φρασεριώτες Βλάχοι. Το Κεφαλόβρυσο (Μετζιτιέ) Πωγωνίου (401). Σχέση των Φρασεριωτών με τους Αλβανούς (403). Αλβανικές επιδράσεις στους Φρασεριώτες Βλάχους (404). Τα ανθρωπωνύμια των Βλάχων αλβανικής προέλευσης (411). Λεξιλόγιο αλβανικής
προέλευσης (414). Αλβανικές πολιτισμικές επιδράσεις (430). Συμπεράσματα (435). Βιβλιογραφία (436).
Αρβανίτικο γλωσσάριο
Eleftherios P. Alexakis, Des Albanais aux Arvanites. La transformalion d'un groupe ethnique (résumé)
Ευρετήριο τόπων και ονομάτων
Ευρετήριο λέξεων και όρων
Πίνακας περιεχομένων
